Η δεκαετία 2000-2010 σημαδεύτηκε αναμφισβήτητα από το τρομοκρατικό κτύπημα της 11ης Σεπτεμβρίου 2001. Σηματοδότησε η μέρα εκείνη την απαρχή μιας νέας φάσης διεθνών σχέσεων, εφόσον τα συμφέροντα υποβιβάστηκαν από το επίπεδο των κρατών στο επίπεδο τρομοκρατικών ομάδων και επαναστατικών οργανώσεων. Ο δε θρησκευτικός φονταμενταλισμός και η καχυποψία ανάμεσα σε χριστιανούς και μουσουλμάνους αναζωπυρώθηκαν, με τους πρώτους να επιθυμούν να επιβάλουν σε ολόκληρη την οικουμένη τα δικά τους στερεότυπα και κοινωνικές αρχές, αλλά και τους δεύτερους να αποδεικνύουν στοιχεία βαρβαρότητας, θυσιάζοντας με περισσή ευκολία ανθρώπινες ζωές, απλά και μόνο για να στείλουν μηνύματα.
Όλο αυτό το νέο περιβάλλον παρείχε την ευκαιρία σε κράτη και οργανισμούς να ξεδιπλώσουν ασφυκτικούς νόμους και κανονισμούς, προκειμένου να ελέγξουν την πλειοψηφία των καθημερινών δραστηριοτήτων των πολιτών. Κάμερες ξεφυτρώνουν παντού, στα αεροδρόμια ο έλεγχος είναι πολλές φορές εξευτελιστικός, παρακολουθούνται διά νόμων οι τηλεφωνικές κλήσεις, το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, η διαδικτυακή δραστηριότητα του καθενός μας, το κινητό προδίδει την ακριβή τοποθεσία που βρισκόμαστε ανά πάσα στιγμή, ενώ ακόμη και η χρήση πιστωτικών καρτών μπορεί να δώσει εξαιρετικές πληροφορίες για τις αγορές, τις συνήθειες και τη δραστηριότητά μας.
|
βιώνουμε προσπάθεια ολοκληρωτικού ελέγχου της ανθρώπινης προσωπικότητας |
Η άλλη κορυφαία αλλαγή που επισυνέβη κατά την παρελθούσα δεκαετία ήταν το Διαδίκτυο. Η τεράστια ευκολία με την οποία ο καθένας μας μπορεί να συλλέξει πληροφορίες, να δικτυωθεί με φίλους, γνωστούς, συνεργάτες, αλλά και να κάνει νέες γνωριμίες, να πραγματοποιήσει συναλλαγές και αγορές, να ψυχαγωγηθεί, να εργαστεί, να στείλει κείμενα, οδηγίες και έγγραφα. Είναι κορυφαία κατάκτηση της εποχής μας το Διαδίκτυο. Όχι όμως χωρίς κινδύνους…
Μεγάλος δικηγορικός οίκος στις ΗΠΑ σήμερα δηλώνει ότι το 20% των υποθέσεων διαζυγίου που χειρίζεται έχουν ως αποδεικτικά στοιχεία πληροφορίες που πάρθηκαν από μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως είναι το facebook. Το google, η κορυφαία μηχανή αναζήτησης, παρά το ότι δεν αποδέχεται κατάχρηση, εντούτοις έχει τη δυνατότητα να φακελώσει τις συνήθειες του καθενός μας, εφόσον ήδη καταγράφει τις αναζητήσεις που πραγματοποιεί. Και όχι μόνο αυτό, αλλά ξέρει κιόλας όλες τις σελίδες που επισκεπτόμαστε, νοουμένου ότι αυτές διαθέτουν διαφημίσεις τους. Και το google δεν είναι παρά ένα παράδειγμα κοντά στα χιλιάδες άλλα που υπάρχουν.
Όλο αυτό το πλέγμα δραστηριοτήτων, στις οποίες εθελοντικά προβαίνουμε, για να διευκολυνθεί η ζωή και η εργασία μας ή και για να περάσουμε καλύτερα, παρέχουν την ευκαιρία σε οργανισμούς να καταγράφουν κάθε μας κίνηση και να μπορούν ανά πάσα στιγμή να ανατρέξουν σε δεδομένα, βρίσκοντας ενδελεχή στοιχεία για τα ενδιαφέροντα, τη δουλειά και τις συνήθειές μας.
Προσθέστε λοιπόν και τη μεγάλη αγωνία των θεσμών να δημιουργήσουν κοινωνίες χωρίς διαφορετικότητες, για να γίνει αντιληπτό πού οδεύουμε. Ο Σόλωνας, στην αρχαιότητα, δημιούργησε τους νόμους, προκειμένου να αποτελούν το ελάχιστο υπόβαθρο κανόνων, πάνω στους οποίους μια κοινωνία θα πρέπει να στηρίζεται. Σήμερα, κυβερνήσεις, κοινοβούλια και οργανισμοί επιθυμούν διά νόμων-κανόνων να ρυθμίσουν το πώς όλα τα μέλη μιας κοινωνίας θα λειτουργούν με πανομοιότυπο τρόπο. Είτε αυτό αφορά την εργασία είτε την οικογένεια είτε την ψυχαγωγία. Θεωρούν ότι η μεγαλύτερη δυνατή κοινωνική ομοιογένεια αποτελεί εχέγγυο ασφάλειας. Ξεχνούν ότι αυτή η επιθυμία καλλιέργειας πολιτών με όμοια-ρομποτική συμπεριφορά αποτελεί εξ ορισμού ανάθεμα για την κοινωνική εξέλιξη και την καλώς νοούμενη πρόοδο. Ποιος άραγε είναι αυτός που δικαιούται σήμερα να ορίσει πλαίσια συμπεριφοράς όλων των ανθρώπων, διεκδικώντας το απόλυτο αλάθητο;
Αυτή είναι κατά τη γνώμη μου η πρόκληση της νέας δεκαετίας. Το κατά πόσον θα υπερισχύσει η ηθική ανωμαλία της προσπάθειας ολοκληρωτικού ελέγχου και ισοπέδωσης της ανθρώπινης προσωπικότητας και δυνατότητας δημιουργίας ή αν θα δημιουργηθεί ένα νέο ηθικό πλαίσιο παγκοσμίων αρχών που θα διαφυλάσσουν αξίες που ακόμη και οι θρησκείες δεν επιχείρησαν να ελέγξουν. Να βρεθεί δηλαδή η ισορροπία που δεν θα επιτρέπει σε κανέναν να παίξει τον ρόλο είτε του Μεγάλου Αδελφού είτε, πολύ χειρότερα, του διευθυντή και διαχειριστή των πάντων.