Όχι στη μιζέρια

Έχω την εντύπωση ότι πολύ ελαφρά παίρνουμε εδώ στην Κύπρο το «κούρεμα» των ελληνικών ομολόγων στο 50% και τις συνέπειες του στην ελληνική οικονομία. Βασισμένοι στις εκ καθήκοντος καθησυχαστικές ανακοινώσεις των τραπεζών και του υπουργού των Οικονομικών δημιουργείται η εντύπωση ότι ξεπεράσαμε τον σκόπελο. Αμ δε όμως… Τώρα είναι που αρχίζουν τα ακόμη πιο δύσκολα.

Ήμουν πάντα της άποψης ότι η «ψυχολογία δεν τρώγεται» και γι’ αυτό είναι που θεωρώ κάθε προσπάθεια τόνωσης της ψυχολογίας της αγοράς με ανακοινώσεις και δημοσιεύματα που προσπαθούν απλώς να κτίσουν εικονικές πραγματικότητες, αποτυχημένη από χέρι. Το άρθρο αυτό μάλιστα γράφεται ανήμερα της 28ης Οκτωβρίου και με θαυμασμό προς τα λόγια του Ουίνστον Τσόρτσιλ: «Δεν έχω τίποτα να προσφέρω, παρά αίμα, μόχθο, δάκρυα και ιδρώτα». Η πιο πάνω φράση είναι ίσως το μεγαλύτερο αντίβαρο σε όσους θέλουν να προσφέρουν εύκολες λύσεις και αναίμακτες νίκες.

Ας πάμε, λοιπόν, στη σημερινή πραγματικότητα. Το «κούρεμα» των ελληνικών ομολόγων ασφαλώς και επηρεάζει πρώτα απ’ όλους τις τράπεζες και πιο ειδικά τις δύο μεγάλες. Για να είμαστε δίκαιοι, η μεν Τράπεζα Κύπρου έδειξε με την ανακοίνωσή της ότι μπορεί να αντέξει από μόνη της τη ζημιά, η δε Marfin Laiki Bank, δεν έπεισε. Μεγάλο πρόβλημα έχουν εξ ορισμού τα εξ Ελλάδος τραπεζικά ιδρύματα. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι κάποια τράπεζα θα χρεοκοπήσει, ούτε ότι θα χαθούν οι καταθέσεις. Συνεπάγεται όμως περιπέτειες, θα αναγκαστεί να αποξενωθεί κεφαλαιουχικά στοιχεία και πιθανόν να υποχρεωθεί είτε να εξαγοραστεί, είτε να συγχωνευθεί, είτε να υποστεί κρατικοποίηση. Η Κύπρος παράλληλα ήδη δέχθηκε νέα υποβάθμιση από τους S&P, με τον ορίζοντά της να καθορίζεται ξανά ως αρνητικός.

Ωραία όλα αυτά. Το θέμα όμως είναι τι σημαίνει αυτό για τον κάθε Κύπριο πολίτη και την οικονομία ευρύτερα. Διότι οι επιπτώσεις μέσα στο επόμενο οκτάμηνο θα είναι σκληρές. Πρώτο, σημαίνει ότι κλείνει σχεδόν εντελώς η πόρτα του δανεισμού σε κυπριακά νοικοκυριά και επιχειρήσεις, από τα μεγάλα τραπεζικά ιδρύματα τουλάχιστον. Δεύτερον, πιθανόν να σημαίνει υψηλότερα επιτόκια και σίγουρα τεράστια και αφόρητη πίεση προς όσους έχουν δάνεια, για να ανταποκριθούν. Ίσως να έχουμε και πολύ πιο ριζικές επεμβάσεις σε επισφαλείς λογαριασμούς. Τρίτο και οικονομικά σημαντικότερο, σημαίνει μούδιασμα των ξένων που διατηρούν τις καταθέσεις τους στην Κύπρο και πιθανές αποχωρήσεις, σε ένα ντόμινο δυσάρεστων για τη χώρα εξελίξεων. Την ίδια στιγμή ασφαλώς η αγορά για τον επόμενο χρόνο ολοένα θα στεγνώνει, το κράτος θα εισπράττει λιγότερα έσοδα από φορολογία και ο εφιάλτης της ανεργίας θα γίνεται μεγαλύτερος.

Η πιο πάνω είναι η πραγματικότητα όπως προδιαγράφεται, έχοντας μάλιστα υπόψη τη δειλή, οπισθοδρομική και φοβική πολιτική της σημερινής κυβέρνησης να αντιμετωπίσει με θάρρος και στρατηγικό σχεδιασμό τη δύσκολη κατάσταση. Η οποία με δύο λέξεις περιγράφεται ως «λεφτά δεν υπάρχουν», ούτε από τις τράπεζες, ούτε από το κράτος. Άρα, πρέπει να περιπέσουμε σε μιζέρια και κατάθλιψη; Εγώ πιστεύω πως όχι. Διότι κάθε φορά βρίσκονται ευκαιρίες μέσα από τα προβλήματα. Και ευκαιρίες είμαι πεπεισμένος ότι μπορούμε να δημιουργήσουμε. Διέξοδος υπάρχει, φτάνει να είμαστε αποφασιστικοί και ανοικτόμυαλοι.

Αν λεφτά δεν υπάρχουν στην Κύπρο, υπάρχουν αλλού. Και αν είμαστε πραγματικά ικανοί να καταφέρουμε να τα φέρουμε στη χώρα μας, με τη μορφή ξένων επενδύσεων. Να ανοίξουμε αγορές που παραμένουν κλειστές λόγω της στενοκεφαλιάς μας. Στην παιδεία να φύγουμε από την εμμονή των μη κερδοσκοπικών ιδρυμάτων και να ανοίξουμε τις πόρτες για την εγκατάσταση εδώ ξένων πανεπιστημίων. Το ίδιο στην υγεία, την τεχνολογία, τα καζίνο, την επιχειρηματικότητα γενικά.

Να δώσουμε κίνητρα, όπως την παραχώρηση κρατικής γης, επιπλέον φορολογικών κινήτρων, εύκολων διαδικασιών, εύκολη υποδοχή ξένων επαγγελματιών. Να ανοίξουμε θεματικά πάρκα όπου ξένες επιχειρήσεις θα μπορούν να δραστηριοποιηθούν «επί του εδάφους» και όχι απλά μέσα από την ταμπέλα και τις καταθέσεις. Και λέω μόνο ορισμένα παραδείγματα, για να μην περιοριζόμαστε στη Θεία Πρόνοια του αερίου που –μακάρι να έρθει– θα αποδώσει σε βάθος χρόνου.

Μπροστά μας είναι πλέον επιτακτική η πρόκληση. Θα διαχειριστούμε τη φτώχεια ή θα επιχειρήσουμε να την ανατρέψουμε; Μπορούμε τουλάχιστον –επιτέλους– να προσπαθήσουμε.