Οι έγκλειστοι

Σε ποιοτικό επίπεδο, δύο είναι τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά των πολυάριθμων δημοσκοπήσεων που διεξάγονται όλο αυτό το διάστημα. Το πρώτο αφορά το ενδιαφέρον των πολιτών που εξαντλείται σχεδόν αποκλειστικά στην οικονομία. Όλα τα άλλα έρχονται δευτερεύοντα. Ιδιαίτερα το Κυπριακό. Στην τελευταία έρευνα της “Κ”, 71% των ψηφοφόρων θεωρούν την διαχείριση της οικονομίας το κυριότερο προσόν που χρειάζεται ο επόμενος  πρόεδρος, ενώ η ικανότητα διαχείρισης του Κυπριακού καταγράφει μόλις 15%.

Το δεύτεροείναι ότι καμία προεκλογική εκστρατεία δεν έχει πετύχει να αγγίξει αυτό που κυριάρχησε να ονομάζεται “κοινωνία των πολιτών”. Τους πολίτες εκείνους που λίγο ή καθόλου δεν ενδιαφέρονται για την κομματική ζωή, αλλά επικεντρώνονται αποκλειστικά στην πορεία της χώρας. Είναι οι ψηφοφόροι που σε κάθε χώρα γέρνουν τελικά την πλάστιγγα του εκλογικού αποτελέσματος, εφόσον με σχετική ευκολία μετακινούνται από τον ένα χώρο στον άλλον.

Χωρίς να υιοθετώ τον ηλικιακό ρατσισμό που η στατιστική επιστήμη χρησιμοποιεί, η πραγματικότητα είναι ότι αυτά τα χαρακτηριστικά επικρατούν περισσότερο στις ηλικίες μεταξύ 25-40 περίπου ετών. Τις παραγωγικές όπως λέγονται. Είναι οι άνθρωποι που αγωνιούν πολύ περισσότερο για το μέλλον τους και την πορεία της χώρας παρά για το κόμμα τους, που έχουν τελειώσει τις σπουδές τους και ψάχνουν να βρουν δουλειά ή να στήσουν μια νέα επιχείρηση, που μόλις σχηματίζουν μια καινούργια οικογένεια και αγωνιούν αν θα μπορέσουν να ανταποκριθούν στις προσδοκίες τους για την ανατροφή των παιδιών τους.

Έτσι, κάθε προεκλογική εκστρατεία οφείλει να έχει ενιαίο μεν προσανατολισμό αλλά με δύο ομάδες – στόχους. Πρώτα είναι ασφαλώς η συσπείρωση των κομματικών και άλλων δυνάμεων και τάσεων που την υποστηρίζουν. Χωρίς αυτούς δεν πας πουθενά. Μετά όμως, είναι να απευθυνθείς σε χώρους και ομάδες του πληθυσμού που δεν “ανήκουν” στο κομματικό ακροατήριο. Είναι αυτοί που θα προκαλέσουν κοινωνική δυναμική και κλίμα ενθουσιασμού αν πειστούν. Που θα δημιουργήσουν συνθήκες κοινωνικής στήριξης τόσο προεκλογικά όσο και μετεκλογικά.

Αποτελεί την πιο κρίσιμη σπαζοκεφαλιά κάθε εκστρατείας να ευαισθητοποιήσει την ευρύτερη κοινωνία. Από τη μια διότι είναι πολύ δύσκολο να την πείσεις να σε ακούσει. Είναι εκ προοιμίου δύσπιστη και χρειάζεται όχι μόνο συγκεκριμένες προτάσεις, οράματα και στρατηγικούς σχεδιασμούς, αλλά και να αισθανθεί την διαδραστικότητα. Οι πολίτες αυτοί,  θέλουν την δυνατότητα να συνομιλήσουν και να προσθέσουν ή να προτείνουν πολιτικές διορθώσεις σε κάθε πολιτικό εγχείρημα. Την ίδια ώρα όμως, είναι τρομερά δύσκολο να τους “βρεις”. Δεν βλέπουν πολύ τηλεόραση, έχουν πολλές διαφοροποιήσεις στην καθημερινότητά τους, συζητάνε για αυτά τα ζητήματα κυρίως μεταξύ τους. Σαφώς δεν τους προσεγγίζεις στις “εύκολες” συγκεντρώσεις που πραγματοποιούνται στα καφενεία, συλλόγους και τοπικές επιτροπές του κάθε κόμματος.

Στην προσπάθεια να προσεγγιστεί η ευρύτερη “κοινωνία των πολιτών”, δεν συνδράμει καθόλου και ο μεγάλος κίνδυνος κάθε εκστρατείας, που δεν είναι άλλος από τον πολιτικό “εγκλεισμό” όσων συμμετέχουν σε αυτήν. Κακά τα ψέματα. Οι εκστρατείες έχουν ως σπονδυλική στήλη κομματικοποιημένους ανθρώπους που και κομματική ατζέντα διαθέτουν για την επόμενη μέρα, αλλά και τάσεις περιορισμού της οπτικής τους στον μικροπολιτικό μικρόκοσμο παρουσιάζουν. Φαινόμενα απολύτως φυσιολογικά.

Η λύση δεν είναι ασφαλώς να παραμεριστούν οι “κομματικοί” ή όσοι συμπεριφέρονται με τον συγκεκριμένο τρόπο. Το ζητούμενο όμως μιας καλής εκστρατείας είναι να υπάρχουν και οι μηχανισμοί που θα λειτουργούν πέραν από την κομματική ατζέντα, αδιαφορώντας για την επόμενη μέρα. Που θα μπορούν να λαμβάνουν τις παραστάσεις εκτός του κομματικού ακροατηρίου και να έχουν τη δύναμη να μην επηρεάζονται από το “λιβάνισμα” ή τα κουτσομπολιά που διακινούνται στα επιτελεία και τις “αυλές” που εκ των πραγμάτων δημιουργούνται γύρω από κάθε υποψήφιο. Συνήθως, οι άνθρωποι που σε μια εκστρατεία ασχολούνται με την ευρύτερη κοινωνία, αντιμετωπίζουν και την μήνη των υπολοίπων συμμετεχόντων, διότι δείχνουν να μην αντιλαμβάνονται τον δικό τους τρόπο σκέψης και τις δικές τους προτεραιότητες.

Καμιά εκστρατεία δεν δείχνει να κερδίζει αυτό το στοίχημα. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αποτυχίας όμως, είναι – όλως παραδόξως – αυτή του κ. Λιλλήκα. Η οποία ενώ είχε όλα τα εχέγγυα να λειτουργήσει εντελώς ελευθέρα, εντούτοις αυτοεγκλωβίστηκε και αυτοπεριορίστηκε στην ατζέντα των κατεξοχήν υποστηρικτών της. Ενώ είχε να πείσει για τη  σοβαρότητα και το καλύτερο και πιο αξιόπιστο προγράμματος εξόδου από την κρίση, περιπλανήθηκε σε κάθε θέση που προσωρινά έμοιαζε με καθαρά λαϊκιστικούς όρους ελκυστική. Και εξαιτίας αυτού, άρχισε ήδη να καταρρέει.